Thuismeten ondersteunt leefstijlverandering: gezondere patiënten via The Box

Rijn en Duin en het LUMC ontwikkelden in 2015 The Box voor het thuismonitoren van patiënten na een hartinfarct. Dankzij een subsidie werd de The Box doorontwikkeld tot een tool om huisartsenpraktijken te ondersteunen bij het monitoren van patiënten met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Nicoline van Hattem, arts-onderzoeker bij het LUMC, vertelt over het onderzoek, de resultaten, de uitdagingen en het vervolg van dit project.

The Box is een doos met een bloeddrukmeter, weegschaal, stappenteller en een ECG-apparaat voor het thuismonitoren van patiënten na een hartinfarct. Met The Box werden meetwaardes van patiënten digitaal doorgegeven aan het patiëntendossier van het ziekenhuis.

Dankzij een in 2019 ontvangen subsidie van de Stimuleringsregeling eHealth Thuis (SET) kon The Box verder worden doorontwikkeld en afgestemd op gebruik in de eerstelijnszorg. Dit leidde tot de ‘Cardiovasculair Risicomanagement Box’ (CVRM-Box), ontworpen om huisartsenpraktijken te ondersteunen bij het monitoren van patiënten met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Dit zorgt voor een efficiëntere manier van werken en is bovendien een stimulans voor patiënten bij het volhouden van een gezonde leefstijl.

Het project begon als onderdeel van Stevenshof Vitaal, een project geïnitieerd vanuit de gemeente Leiden en Zorg en Zekerheid. De Stevenshof is een wijk met oudere, vaak laagopgeleide inwoners met veel gezondheidsproblemen. De betrokken partijen maakten zich daarover zorgen en organiseerden sessies met buurtbewoners, om te sparren wat er bij deze wijk past. Resultaat was naast bijvoorbeeld een beweegpad, de ontwikkeling van de CVRM-Box met onder andere een digitale weegschaal, een bloeddrukmeter, een stappenteller en een app. Nicoline legt uit: ‘Het project werd Stevit gedoopt. Rond het thema voeding werd samengewerkt met de lokale supermarkt, om gezonde maaltijden in de aanbieding te doen. De toenmalige projectleider wilde de ervaring die binnen de cardiologie al was opgedaan met The Box ook inzetten binnen een eerstelijnspopulatie. Zij heeft uiteindelijk de SET-subsidie aangevraagd.’

Op weg naar gezonde leefstijl

Nicoline is trots op het aantal patiënten dat in het project heeft meegedraaid. Nicoline: ‘Ik vond de focusgroepen met patiënten erg leuk. We evalueerden het gebruik van The Box en wat het effect hiervan is geweest op veranderingen in leefstijl. Prachtige persoonlijke verhalen, zoals een patiënt die altijd naar zijn werk fietste maar uiteindelijk is gaan lopen zodat hij zijn doel met de stappenteller kon halen. Of een echtpaar waarvan de vrouw niet wilden dat het gewichtsverschil tussen haar en haar man groter werd. Iedereen ging er op een eigen manier mee aan de slag. Paste zijn of haar leefstijl op kleine manieren aan, dat vind ik een van de mooiste dingen.’

Een ander aspect was de ontwikkeling van de technische infrastructuur. Die ging langzamer en was ingewikkelder dan ingeschat. ‘Maar we hebben toch door samenwerking voor elkaar gekregen dat de meetwaarden van The Box eens in de drie maanden worden doorgegeven. Die worden gemiddeld en automatisch naar de juiste plek in het systeem van de huisarts gestuurd. De patiënt hoeft daar niets aan te doen.’ Op dit moment moet de huisarts nog wel een handeling doen om ze binnen te halen; dat is een van de doelen die de doorontwikkeling van het systeem moet realiseren.

Bemoedigende resultaten

Inmiddels maken 400 patiënten gebruik van The Box. En het gebruik leidt tot goede resultaten. Nicoline licht toe: ‘We hebben gewichtsafname en bloedrukdaling bij mensen die de box gebruiken, op verschillende manieren vergeleken met een controlegroep. Dan zien we een gemiddelde afname van 1,9 kilo en 5 mm Hg. Dat is heel netjes!’ Ook is een afname vastgesteld in het aantal contacten tussen patiënt en huisartspraktijk in het kader van het monitoren van metingen. Van gemiddeld 3.8 contactmomenten met de huisarts per jaar naar 3.1, een afname van ongeveer 18%.

Duurzame aanpassing aan levensstijl

Onderzoek naar het gebruik van The Box maakte duidelijk hoe patiënten met het instrument en de meetgegevens omgingen. Gebruikers met wat technische vaardigheden deden hun best om zelf een haperende verbinding op te lossen. De opzet was om wekelijks bloeddruk en gewicht te meten, en dagelijks de stappenteller dragen. Veel gebruikers bepaalden zelf een handig moment in de week om bloeddruk te meten, vaak op maandag of dinsdag. Bij afwijkende waarden gingen ze daardoor reflecteren op hun gedrag in het weekend. Dan aten ze wat meer, dronken een paar wijntjes. Om de metingen te verbeteren, deden ze kleine maar duurzame veranderingen in hun leefstijl. Precies wat wenselijk is; geen crash-dieet maar aanpassingen die je lang kunt volhouden.

Andere patiënten zagen soms bij drie bloeddrukmetingen een verhoging. Die namen dan zelf de regie over hun gezondheid en zochten contact met de praktijk voor een extra pilletje. Of juist een minder, als de medicatie te sterk bleek.

Tijdsbesparing en ondersteuning

Zowel patiënten als zorgprofessionals zijn enthousiast over The Box. ‘Voor patiënten is het een stok achter de deur om hun goede voornemens door te zetten’, vertelt Nicoline. ‘Omdat ze sociale druk vanuit de huisartspraktijk ervaren. En ze krijgen een goed gevoel als hun gewicht daalt of stabiel blijft, net als het halen van een stappendoel. Ook helpen complimenten van familie, omgeving, de praktijk; het levert een gevoel van trots op. The Box is een makkelijker manier om de patiënt te ondersteunen in leefstijlveranderingen. En het stelt professionals in staat met concretere gegevens aan de slag te gaan. Tegelijk is het voor patiënten minder belastend; niet meer wekelijks naar de praktijk hoeven komen maar digitaal en telefonisch afstemmen. Daarmee kom je ook aan de jonge werkenden die bijvoorbeeld geen tijd hebben om bloeddruk in de praktijk te laten opnemen. Deze innovatie zet een stap naar de toekomst. Die maakt mogelijk te differentiëren, zodat je als huisarts je aandacht kunt geven aan patiënten die dat meer nodig hebben.’

Uitdagingen overwonnen

Vanzelfsprekend liep niet alles in dit project als van tevoren bedacht. Met name het technische deel was een uitdaging. Nicoline: ‘Je komt er snel achter dat alles langer duurt dan je wilt en dat je het gevoel had dat het heel simpel is. Dan blijk je een gebrek aan technische kennis te hebben. Met de hulp van het kennisinstituut Health Base hebben we de technische problemen kunnen oplossen. Zij hebben er voor gezorgd dat in het huisartsinformatiesysteem een apart tabblad voor zelfmetingen kwam. Dat was een expliciete wens van de huisartsen. Ook hebben zij geregeld dat de data van de zelfmetingen op een generieke manier in elk zorginformatiesysteem kunnen worden ingelezen. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van het STIZON, een partij die landelijk zorgdata verwerkt.

Daarnaast was er de Covid-uitbraak, tijdens de implementatie van The Box was. Het project is eigenlijk pas goed gaan lopen na de tweede en derde golf in de zomer van 2021. En we hebben een overstap in de begeleiding van patiënten met The Box moeten maken. We waren begonnen met vrijwilligers maar die bleken te weinig technische kennis te hebben. Daarom zijn we overgestapt naar studenten.’

Een andere uitdaging was het gebruik van The Box te integreren in de werkwijze van de praktijkondersteuners, die het al zo druk hebben. Binnen de SET-subsidie was er geld vrijgemaakt voor een ‘dedicated’ praktijkondersteuner zodat de al aanwezige ondersteuners niet extra belast zouden worden.

Patiënten besloten in samenspraak met de praktijkondersteuner via shared decision making, of zij wilden starten met het gebruik van de CVRM-Box.

Vervolg via meer subsidies

De twee betrokken praktijken zijn opgenomen in de subsidieverstrekking voor Hart voor Verbinden aan Rijn en Duin, waarmee het project wordt voortgezet. Binnen dit project is een opschalingsplan ontwikkeld om de inzet van de CVRM-Box naar andere huisartsenpraktijken in de regio Leiden uit te breiden. Er wordt nog gezocht naar een structurele financiering om het project op lange termijn te ondersteunen. Hiervoor is een waardecase ontwikkeld, die momenteel wordt besproken met zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid en de regionale samenwerkingsorganisatie Gezonde Zorg, Gezonde Regio.

Cijfers na 1 jaar gebruik van The Box

Bij patiënten:

• Daalde systolische bloeddruk gemiddeld 2.0 mm Hg t.o.v de controlegroep
• Nam lichaamsgewicht gemiddeld 0.8 kg af
• Daalde huisartsbezoek voor controles met 18%
• Blijft 50% The Box gebruiken
• Vervolgproject Hart voor Verbinden in 18 huisartspraktijken ingezet

Conclusies

De CVRM-Box verbetert efficiënt het CVRM in de eerstelijnszorg want:

• Bloeddrukmetingen in de huisartsenpraktijk lieten geen significante extra daling zien vergeleken met de controlegroep (-2.0 mmHg).
• Metingen via de CVRM-Box toonden een verlaging van de bloeddruk met 5.5 mmHg.
• Het percentage patiënten met een goed gereguleerde bloeddruk nam toe.
• Gewichtsverlies werd waargenomen bij zowel de huisartsenpraktijkmetingen (-0.9 kg t.o.v. de controlegroep) als de CVRM-Box-metingen (-1.1 kg).
• De interventie leidde tot meer voorgeschreven antihypertensiva.
• Het aantal consulten nam met 18% af.

Geleerde lessen

• Gebruik de kennis die er al is.
• Instructies rond apparatuur aan patiënten beter door medisch studenten dan vrijwilligers
• Bieden van technische ondersteuning bij problemen helpt ervoor dat patiënten blijven meten

Aantal uitgegeven Boxen

• 2021: 67
• 2022: 132
• 2023: 212
• 2024: 12

Gerelateerd nieuws