Succesvolle implementatie in de eerstelijnszorg: wat werkt?

Innovatie in de eerstelijnszorg is blijvend nodig, maar het implementeren van vernieuwingen is in de praktijk niet altijd eenvoudig. Zorgverleners willen wel veranderen, maar lopen tegen structurele en organisatorische uitdagingen aan. Vanuit het project ‘Hart voor Verbinden’ is een document opgesteld met methodes en factoren die bijdragen aan succesvolle implementatie in de eerste lijn.

In het document komen de volgende onderwerpen (uitgebreider) aan bod:

• Het project Hart voor Verbinden
Via het project Hart voor Verbinden (HVV) worden mensen met cardiometabole aandoeningen, met verschillende niveaus van gezondheidsvaardigheden, actief betrokken bij hun gezondheid. Hart voor Verbinden zet hiervoor vier bewezen interventies in bij huisartspraktijken en apotheken.

• De complexiteit van de eerste lijn
De eerstelijnszorg kenmerkt zich door diversiteit en de werkdruk is hoog. Een succesvolle implementatie vereist een aanpak die rekening houdt met de dagelijkse realiteit van zorgverleners. De sleutel tot succes ligt in maatwerk, betrokkenheid en het slim inzetten van implementatietheorieën.

Kernprincipes voor succesvolle implementatie

Andere onderwerpen in het document richten zich op kernprincipes voor succesvolle implementatie:

• Participatie en co-creatie zorgverleners
Het is essentieel om zorgprofessionals actief te betrekken bij veranderingen in hun werk. Door cocreatie als uitgangspunt te nemen bij implementatieprojecten wordt zowel de acceptatie van een interventie vergroot als de praktische toepasbaarheid.

• Participatie en co-creatie sociaal domein
Hart voor Verbinden maakt gebruik van e-health. Omdat mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden daar soms moeite mee hebben, is digitale support voor patiënten belangrijk. Daarom is samenwerking gezocht met het sociaal domein. De digitale ondersteuning komt, afhankelijk van de gemeente, van PO’s Sociaal (praktijkondersteuners sociaal), welzijnsorganisaties en de bibliotheek.

• Aansluiten bij praktijkbehoeften
Om een innovatie te implementeren is het essentieel dat deze aansluit bij de praktijkbehoeften. Wanneer zorgverleners meerwaarde zien voor hun eigen werk of voor de patiëntenzorg, ontstaat intrinsieke motivatie. Om goed aan te sluiten bij de praktijkbehoeften en de implementatie te faciliteren is een startpakket samengesteld.

• Gedragsverandering ondersteunen
Verandering vraagt om ander gedrag. Dat klinkt eenvoudig maar gewoontes zijn vaak lastig aan te passen. Een implementatieaanpak moet dus gedragswetenschappelijke inzichten benutten. Ook is tijd nodig om de veranderingen eigen te maken.

• Leiderschap en lokale ambassadeurs
Verandering werkt het best als die van binnenuit komt. Lokale leiders, zoals een huisarts of een ervaren praktijkondersteuner, kunnen andere zorgverleners in de praktijk enthousiasmeren en zorgen voor draagvlak.

• Barrières en succesfactoren
Het implementatieproces wordt vaak vertraagd door herkenbare barrières: tijdgebrek, veranderweerstand of te complexe interventies. Tegelijkertijd zijn er succesfactoren: goede communicatie, duidelijke doelen, voldoende ondersteuning en vooral het boeken van kleine, zichtbare successen.

• Leren van de praktijk
Wat succesvolle voorbeelden van implementatie gemeen hebben, is de aandacht voor context, betrokkenheid van zorgverleners en een stapsgewijze aanpak. Vaak begint het klein en staat leren centraal. Op basis daarvan wordt de aanpak bijgestuurd en de implementatie vervolgens uitgerold.

Aanbevelingen en conclusie

Voor succesvolle implementatie in de eerstelijnszorg is het belangrijk om:

• Professionals vanaf de start te betrekken en ruimte te geven voor inspraak;
• Aansluiting te zoeken bij bestaande structuren, zoals zorggroepen of intervisiegroepen;
• Te kiezen voor een aanpak die past bij de schaal en dynamiek van de eerstelijnspraktijk;
• Te investeren in ondersteuning, feedback en opleiding;
• En vooral: implementatie te zien als een proces, niet als een project.

Innovatie in de eerstelijnszorg is mogelijk, maar vraagt om aandacht voor de mensen, processen en context waarin die innovatie plaatsvindt. Alleen door samen met zorgverleners te bouwen aan vernieuwing, kunnen we tot duurzame implementatie komen.

Gerelateerd nieuws