Positief Gezond oud worden in Japan

Selma Jonkers, huisarts in Leiden, maakte in het voorjaar een studiereis naar Japan rond het thema ouderenzorg. Ze bezocht onder meer de ‘blue zone’ Okinawa en gaf een training Positieve Gezondheid aan medewerkers van een kliniek. Voor Rijn en Duin deelt Selma Jonkers haar ervaringen.

“De studiereis trok mijn aandacht en van het een kwam het ander: ik reisde voor vijf weken naar het land van de rijzende zon. Het werd een onderdeel van mijn sabbatical van drie maanden. De grijze golf is als een tsunami in Japan. Ik hoopte antwoord te krijgen op de vraag hoe zij de ouderenzorg organiseren en wat het maakt dat de mensen op het eiland Okinawa heel oud worden.

In heel Japan zijn er zo’n duizend huisartsen. Iedereen belt de ambulance bij een medisch probleem en krijgt dan via de specialist medicijnen, zonder vervolg op het beleid… Ik realiseerde mij hoe goed wij het in Nederland hebben geregeld, en hoe dankbaar we daarvoor kunnen zijn.

Mensen zijn zelf erg bezig met gezond ouder worden, waarbij ze verantwoordelijkheid nemen over hun leven. In Tokyo spraken we met 75-plussers die heel bewust elke dag bewogen. Ze stonden op met hun doel: hun Ikigai. Bijvoorbeeld door de hond uit te laten, waarbij je gelijk beweegt en anderen spreekt, of nog tot op oude leeftijd op de kleinkinderen passen of elke dag puzzelen om je brein te trainen. En zo mogelijk nog meedoen in de maatschappij.

We spraken de oudste mensen van Okinawa (in het plaatsje Ogimi). Hun geheimen voor een oud leven kon ik niet altijd verklaren: een man van 95 jaar vertelde dat veel vlees eten en alcohol drinken zijn geheim was (nadat hij maagkanker kreeg was hij daar wel mee gestopt). We ontmoetten daar veel vrouwen van boven de 95 jaar, die door bleven werken in hun moestuin, nog dansten en karaoke zongen. En gewoon genieten van kleine dingen, het leven nemen zoals het komt.

Het eten is daar niet te vergelijken met hier: rijst, soja, zeewier, vis, veel (gefermenteerde) groente. Japanners blijven er slank mee, ook omdat ze maar eten tot ze 80% vol zitten. Ik vond het eten heel lekker (maar soms ook heel vies) en een lust voor het oog. Die 80% redde ik niet, alhoewel met stokjes eten zorgde dat ik in ieder geval langzamer at.

De zorgzaamheid voor de gemeenschap was sterk en heel vanzelfsprekend, onder andere vanuit de familie. Er is een belangrijke rol weggelegd voor de verering van hun voorouders. Het geeft hen kracht en er is veel dankbaarheid.

Ik bezocht een kliniek die uniek was voor Japan, zelfs vooruitstrevender dan in Nederland. In één pand zat een huisartsenpraktijk (inclusief verpleegkundigen die huisbezoeken deden), een dagopvang voor ouderen en een naschoolse opvang. Iedereen leverde zoveel mogelijk een bijdrage.

Het personeel werkt samen volgens het concept Positieve gezondheid. Hun initiatiefnemer was opgeleid door Machteld Huber. Ik heb samen met Karolien van den Brekel (directeur International Institute for Positive Health) een deel van hun personeel en nog andere artsen, onderzoekers en zelfs een architect een training Positieve Gezondheid gegeven. Met uiteindelijk ook nog een trainingsdag voor hen in Nederland. Het was een mooie manier om nog meer van de gezondheidszorg te horen, en over hun intentie om ook Japan Positief Gezond te maken. Hopelijk kunnen we volgend jaar weer naar Japan om nog meer mensen daarover enthousiast te maken.

“Bescheidenheid siert de mens” is mij vroeger geleerd. Dit typeert de Japanners in ieder geval wel. In combinatie met een grote dosis tevredenheid en respect voor elkaar, zouden wij ook wat van hen kunnen leren!”

Heb je belangstelling om in 2025 ook een studiereis naar Japan te maken? Zie vanmaaradvies.nl

Selma Jonkers, huisarts

Gerelateerd nieuws